วันเสาร์ที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551

วิธีคิดแบบหมวกหกใบ (Six Thinking Hats)

ใบความรู้ เรื่อง วิธีคิดแบบหมวกหกใบ (Six Thinking Hats)
วิธีคิดแบบหมวกหกใบ (Six Thinking Hats) คิดค้นขึ้นโดย ดร.เอ็ดเวิร์ด เดอโบโน(Edward De Bono) เป็นวิธีที่นำมาใช้พัฒนาทักษะการคิด อารมณ์ และความรู้สึกอย่างเป็น ขั้นตอน ช่วยให้มนุษย์มีการคิดที่มีประสิทธิภาพ สร้างสรรค์ และครอบคลุมรอบด้านยิ่งขึ้นซึ่งจะช่วยตอบสนองกับหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน ที่มีเป้าหมายต้องการพัฒนามนุษย์ให้มี คุณภาพ
เกิดความคิดระดับสูง มียุทธศาสตร์ในการเรียนรู้ดร.เอ็ดเวิร์ด เดอโบโน ใช้สีเป็นชื่อหมวก เพื่อให้มองเห็นภาพของหมวกได้ สีหมวกแต่ละใบยังสอดคล้องกับแนวคิดของหมวกแต่ละใบและยังบอกให้ทราบว่าต้องการให้คิดไปในทิศทางใด สามารถมุ่งคิดครั้งละด้าน โดยไม่ต้องพะวงกับด้านอื่นทำให้คิดได้ง่ายและมีประสิทธิภาพสูงขึ้นหมวกสีขาว แสดงถึงความเป็นกลางหมายถึงข้อมูลข่าวสารหมวกสีแดง แสดงถึงความโกรธ อารมณ์ ความสนุก ความพอใจหมวกสีดำ แสดงถึงเหตุผลด้านลบ เหตุผลในการปฏิเสธหมวกสีเหลือง แสดงถึงเหตุผลด้านบวก เหตุผลในการยอมรับหมวกสีเขียว แสดงถึงความคิดสร้างสรรค์ ความคิดใหม่ ๆหมวกสีฟ้า แสดงถึงการควบคุม การจัดระเบียบ ขั้นตอน

การคิดแบบหมวก 6 ใบ มีหลักการดังนี้1. ภายใต้เงื่อนไขของหมวกแต่ละสี ทุกคนในกลุ่มต้องใช้ความคิดไปในทิศทางเดียวกันมุ่งไปที่เนื้อหา ไม่ใช่ต่างคนต่างคิดเรื่องนั้น2. ความคิดที่แตกต่าง แม้ว่าจะตรงข้ามกัน ก็สามารถนำมาคิดไปพร้อมกันได้3. สีของหมวกทำให้เกิดการมองไปในทิศทางเดียวกัน เช่น หมวกสีเหลืองและสีดำ เป็นความพยายามร่วมกันที่จะค้นหาประโยชน์และอุปสรรคไม่ใช่หันหน้าต่อสู้กันขั้นตอนกระบวนการคิดแบบหมวก 6 ใบ ไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัวว่า ต้องเริ่มคิดที่หมวกสีใดก่อน แต่สามารถใช้การคิดแบบหมวกสีใดก่อนก็ได้ หรือคิดกลับไปกลับมายังหมวกสีใดก็ได้ และควรคิดให้ครบทั้ง 6 แบบ เพื่อความสมบูรณ์ในการคิดรอบด้านวิธีคิดแบบหมวก 6 ใบ จะทำให้เกิดการโต้เถียงในที่ประชุมกันน้อยลง เพราะไม่นำความคิดหลายด้านมาปะปนกันช่วยให้ประหยัดเวลาได้มาก การเรียนรู้โดยใช้วิธีคิดแบบหมวก 6 ใบ เป็นการเปิดโอกาสให้นักเรียนแสดงความรู้สึกภายในออกมา เพราะอารมณ์ ความรู้สึกเป็นส่วนสำคัญยิ่งของกระบวนการคิด ผู้เรียนสามารถร่วมกันคิดที่แปลกแหวกแนวจากความคิดเก่าที่เคย มีผู้เสนอมาการคิดเป็นทักษะที่สามารถเรียนรู้ ฝึกฝนและพัฒนาได้ การใช้วิธีคิดแบบสวมหมวกคิด6 ใบ จะช่วยให้ผู้คิดสามารถคิดอย่างเป็นระบบ มีขั้นตอนการคิดอย่างสร้างสรรค์ และสามารถแก้ปัญหาในสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ง่าย และรวดเร็วมากขึ้นด้วยเหตุผลดังกล่าว จึงมีองค์กรขนาดใหญ่ทั่วโลกนำวิธีคิดดังกล่าวไปใช้ในการพัฒนา องค์กร เช่น บริษัทดูปองก์ ไอบีเอ็ม บริติชแอร์เวย์ เป็นต้น นอกจากนี้หลายประเทศทั่วโลก ยังนำวิธีคิดแบบหมวก 6 ใบ ไปใช้ในการฝึกทักษะการคิดของนักเรียนในโรงเรียน เช่น สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย อังกฤษ สิงคโปร์ ฯลฯ
ที่มา : ไผท สิทธิสุนทร. วิธีคิดแบบหมวก 6 ใบ. วารสารวิชาการ ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 เดือนกุมภาพันธ์2542.http : //www.edwdebono.com

1.ข่าวสถานการณ์สิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน

ให้นักเรียนวิเคราะห์ข่าวต่อไปนี้ โดยใช้วิธีคิดแบบหมวก 6 ใบเมื่อเวลา 21.00 น. วันที่ 8 มิถุนายน นายศุภชัย ศรีพรหม เจ้าพนักงานป่าไม้ 6 หัวหน้าฝ่ายอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ พร้อมด้วยกำลังเจ้าหน้าที่ และ ร.ต.อ.ยาวี ลภเลิศ รอง สว.ด่าน ตม.สตูล ได้ร่วมกันปราบปรามการกระทำผิดกฎหมายว่าด้วยการป่าไม้ในพื้นที่เกาะอาดัง- เกาะหลีเป๊ะ อุทยานฯตะรุเตา ซึ่งมีการลักลอบตัดไม้ในเขตอุทยานฯตะรุเตา เพื่อนำไม้ไปทำการก่อสร้างต่อเรือใหม่ เมื่อไปถึงที่เกิดเหตุเกาะหลีเป๊ะอุทยานแห่งชาติตะรุเตา ม.7 ต.เกาะสาหร่าย อ.เมืองสตูล พบมีการแปรรูปไม้ด้วยเครื่องเลื่อยโซ่ยนต์ ซึ่งเป็นไม้ตะเคียนทราย จำนวน 5 แผ่น ไม้ซุงจำนวน 1 ท่อน อยู่บริเวณดังกล่าว แต่ไม่พบผู้กระทำผิด จึงได้ทำการตรวจยึดเรือและไม้ของกลางทั้งหมด ส่งพนักงานสอบสวน สภ.อ.เมืองสตูล ติดตามจับกุมผู้ต้องหามาดำเนินคดีตามกฎหมายต่อไป
1. ข่าวนี้เป็นข่าวเกี่ยวกับเรื่องอะไร (หมวกสีขาว)ตอบ การลอบตัดไม้ในเขตอุทยานฯตะรุเตา
2. นักเรียนมีความรู้สึกต่อผู้ลักลอบตัดไม้อย่างไร (หมวกสีแดง)ตอบ โกรธ เพราะเป็นต้นไม้ในเขตอุทยานควรอนุรักษ์ไว้เพื่อประโยชน์ของส่วนรวม3. นักเรียนมีแนวทางอย่างไรบ้างที่จะแก้ปัญหานี้(หมวกสีเขียว)ตอบ ทำแผ่นพับให้ความรู้เรื่อง การอนุรักษ์ป่าไม้ 4. ข่าวนี้หรือเหตุการณ์เช่นนี้จะก่อให้เกิดประโยชน์อย่างไรบ้าง (หมวกสีเหลือง)ตอบ ทำให้ตระหนักถึงความสำคัญของป่าไม้
5. ข่าวนี้สรุปได้ว่าอย่างไร (หมวกสีฟ้า)ตอบ มีการปราบปรามผู้ลักลอบตัดไม้ในเขตอุทยานฯตะรุเตาไปต่อเรือ6. ผลที่เกิดจากการกระทำของผู้ลักลอบตัดไม้นี้จะเป็นอย่างไร (หมวกสีดำ)ตอบ ทำให้ป่าไม้ลด มลพิษเพิ่มขึ้น